- potencjometr (rezystor nastawny) to rezystor, którego oporność możemy regulować (nastawiać); symbol potencjometru na schematach:
Ryc. 1 Podstawowy symbol potencjometru.
Ryc. 2 Inne, często spotykane, symbole potencjometrów.
- podstawowy podział potencjometrów:
a) ze względu na zmianę rezystancji podczas ruchu ślizgacza:
- liniowe (oznaczenie A) – przyrost rezystancji jest wprost proporcjonalny do kąta obrotu ślizgacza;
- logarytmiczne (oznaczenie B) – początkowo rezystancja rośnie szybko, potem powoli
- wykładnicze (oznaczenie C) – początkowo rezystancja rośnie powoli, potem szybko
(uwaga, niekiedy oznaczenia typów A, B, C są zmienione w zależności od producenta, dlatego należy to sprawdzić w nocie katalogowej)
b) ze względu na typ obudowy:
- montażowe
x standardowe (potocznie znane jako pr-ki)
x precyzyjne (wieloobrotowe)
Ryc. 3 Potencjometry montażowe: a) standardowy; b) precyzyjny.
- obrotowe:
x standardowe
x precyzyjne (wieloobrotowe)
Ryc. 4 Potencjometry obrotowe: a) standardowy; b) precyzyjny.
- suwakowe
Ryc. 5 Potencjometr suwakowy.
- budowa – potencjometr najczęściej posiada 3 wyprowadzenia: dwa wyprowadzenia są połączone ze sobą ścieżką o stałej rezystancji (ścieżka oporowa), trzecie wyprowadzenie zakończone jest ślizgaczem, który przesuwa się po ścieżce oporowej
Ryc. 3 Schematyczna budowa potencjometru: 1, 2, 3 – wyprowadzenia; 4 – ślizgacz; 5 – ścieżka oporowa po której przesuwa się ślizgacz.
- zasada działania – potencjometr zachowuje się jak dzielnik napięcia, z tą różnicą, że kręcąc pokrętłem przesuwamy ślizgacz (zakończenie wyprowadzenia 2), a tym samym zmniejszamy lub zwiększamy oporność rezystorów R1 i R2:
Ryc. 4 a) Schematyczna budowa potencjometru, gdzie ścieżka oporowa została przedstawiona jako dwa rezystory: R1 i R2; b) potencjometr został schematycznie przedstawiony jako typowy dzielnik napięcia.